Awal minggu ini, Pergerakan Tenaga Akademik Malaysia (Gerak) telah dimaklumkan bahawa pihak Universiti Sains Malaysia (USM) telah memutuskan bahawa pemilihan dekan dan ketua jabatan Pusat Tanggungjawab Akademik turut melibatkan ‘staf bukan akademik’ pusat tersebut.
Keputusan ini telah ditarik balik pada 11 Julai 2021 selepas Persatuan Kakitangan Akademik dan Pentadbiran USM (PKAP USM) mengingatkan pihak pentadbir tertinggi USM bahawa tindakan tersebut melanggar peruntukan yang termaktub dalam Akta Universiti dan Kolej Universiti 1971 Seksyen 18 dan juga Perlembagaan USM Seksyen 29(4).
Seksyen 29(4) ini jelas menyatakan bahawa “Naib Canselor hendaklah, selepas berunding dengan pekerja akademik setiap Fakulti atau Pusat Pengajian, melantik seorang Dekan berkenaan”.
Gerak mengalu-alukan keputusan baharu ini.
Sebagai latarbelakang, sejak 2011, USM merupakan salah satu universiti awam yang mula melaksanakan proses pencalonan dan pemilihan dekan menerusi pendekatan bottom-up.
- Sign up for Aliran's free daily email updates or weekly newsletters or both
- Make a one-off donation to Persatuan Aliran Kesedaran Negara, CIMB a/c 8004240948
- Make a pledge or schedule an auto donation to Aliran every month or every quarter
- Become an Aliran member
Ini melibatkan semua “staf akademik” dalam proses pencalonan dan pengundian di setiap pusat pengajian.
Proses rundingan sebegini adalah satu mekanisme yang amat penting untuk menjamin isu-isu berkenaan kepentingan dan kebebasan akademik dapat disuarakan, dirundingkan dan dipertahankan pada peringkat pusat pengajian.
Gerak berpendapat tujuan peruntukan Seksyen 29 (4) dalam Perlembagaan USM adalah untuk memperkenalkan elemen pendemokrasian bagi menggantikan mekanisme ‘budi bicara’ pihak naib-canselor dalam proses pencalonan dan pemilihan jawatan dekan.
Pada asasnya, sistem ini bertujuan mempertingkatkan ketelusan dan akauntabiliti dalam proses pelantikan ketua jabatan di pusat pengajian, institut, pusat akademik, pusat penyelidikan dan akademi.
Namun demikian, Gerak sedar bahawa masih terdapat beberapa kelemahan dalam pelaksanaan proses tersebut.
Pertama, pihak universiti jarang mengumumkan keputusan pencalonan dan pemilihan yang dilakukan oleh ahli-ahli akademik dalam sesebuah pusat pengajian.
Hal ini menunjukkan isu tadbir urus yang kurang telus dari segi pelaksanaan pencalonan dan pemilihan ketua jabatan bagi Pusat Tanggungjawab Akademik.
Kedua, naib-canselor tidak diwajibkan untuk melaksanakan pelantikan ketua jabatan mengikut keputusan majoriti. Hal ini menimbulkan keraguan antara kalangan staf akademik yang selalu mempersoalkan akauntabiliti pihak pelaksana dalam proses sedemikian.
Akibatnya, semangat penyertaan staf akademik terjejas dan memberikan satu impak yang negatif terhadap budaya kebebasan adademik di USM.
Oleh yang demikian, Gerak berpandangan amalan di USM ini perlu diperhalusi dari segi prosedur pendemokrasian proses pencalonan, pemilihan dan pelantikan dekan, atas prinsip memperjuangkan kebebasan akademik.
Gerak menegaskan bahawa institusi-institusi pendidikan tinggi di Malaysia mempunyai kewajipan untuk menjalankan pendidikan dan penyelidikan berdasarkan autonomi keilmuan.
Kenyataan Gerak ini berasaskan prinsip mempertahankan kebebasan akademik dan semangat kesepakatan. Gerak juga ingin manyarankan dan menyokong usaha berterusan PKAP USM untuk menegakkan intipati perlembagaan USM bagi tujuan menambahbaikan proses dan amalan pendemokrasian institusi pendidikan tinggi di Malaysia. – Gerak
AGENDA RAKYAT - Lima perkara utama
- Tegakkan maruah serta kualiti kehidupan rakyat
- Galakkan pembangunan saksama, lestari serta tangani krisis alam sekitar
- Raikan kerencaman dan keterangkuman
- Selamatkan demokrasi dan angkatkan keluhuran undang-undang
- Lawan rasuah dan kronisme
